De vakbonden zijn druk in de weer bij DSM en Sabic, bonussen en verhuizing van hoofdkantoor halen de krant. Het haalt (nog) niet de krant, maar de onderhandelingen over nieuwe CAO en sociaal plan lopen bij een aantal bedrijven meer dan stroef, te denken aan OCI, Sitech, Stamicarbon en Arlanxeo.
Aan de vakbonden om de belangen van de medewerkers te behartigen, en naar de bedrijven te laten merken dat het belang van de mensen voorop dient te staan, de aandeelhouders kunnen best voor zichzelf zorgen, en dat doen ze ook. De medewerkers zijn aangewezen op de vakbonden!!!
Artikel uit Volkskrant dd 2 september 2022 (Frank Kalshoven)
Bij de Spoorwegen woedt een strijd tussen arbeid en kapitaal. De inzet: wie draagt de lasten van de hoge inflatie? De werkenden, wier koopkracht door inflatie wordt aangetast? Of de onderneming, die minder winst zou maken als zij de inflatie zou compenseren met hogere lonen? De strijd is nog onbeslist.
De situatie bij de NS roept de bredere vraag op welke partij bij inflatie eigenlijk in het voordeel is. In de kern van de zaak gaat het hierbij over het afwentelen van de gevolgen van de prijsstijgingen op anderen. Abstract? Nee hoor, het is heel concreet.
Neem eerst een eenvoudig geval. Een bedrijf kan gestegen (inkoop)kosten direct en volledig doorberekenen aan klanten. Omdat de klanten geen alternatief hebben voor het product van deze onderneming, zijn ze gedwongen dezelfde hoeveelheid product te blijven kopen tegen de gestegen prijzen. De werknemers van het bedrijf vallen onder een langjarige cao, afgesloten voorafgaande aan de inflatiegolf. Zij werken dus tegen een loon waarvan de koopkracht wordt uitgehold.
In dit geval wentelt de onderneming de gestegen inkoopkosten dus af op de klanten. De werkenden zijn niet in staat hun verlies aan koopkracht af te wentelen op de onderneming. De onderneming is spekkoper.
Er zijn allerlei varianten op dit voorbeeld. Als er voor klanten wél alternatieven zijn voor het product, is de afwentelingsmacht van bedrijven op klanten beperkt. Als werkenden macht hebben in een sector kunnen ze de cao openbreken en de inflatiekosten afwentelen op de onderneming. Als de verkoopprijs van producten bepaald wordt op een wereldmarkt, zoals bij energie, kunnen bedrijven hun klanten prijsstijgingen doorberekenen zelfs zonder dat hun productiekosten toenemen. Als een onderneming (contractueel) gedwongen is producten te leveren tegen een verlieslatende prijs, zijn de klanten (voor de duur van het contract) spekkoper. Kortom: ondernemingen, klanten en werkenden spelen een machtsspel over wie de gevolgen draagt van de inflatie.
In dit machtsspel zijn ondernemingen doorgaans in het voordeel ten opzichte van werkenden en klanten. Prijzen van producten en diensten zijn over het algemeen makkelijk aan te passen, zoals we merken in de winkel en aan de pomp. En onder een leveringsplicht tegen verlieslatende prijzen valt onderuit te komen, of dat is in elk geval heronderhandelbaar.
Lonen zijn veel minder flexibel, omdat zowel hun niveau als hun ontwikkeling in de tijd veelal vastligt in langjarige cao’s. Dat is in normale inflatietijden gunstig voor werkenden, omdat de cao zekerheid biedt over hun loonontwikkeling. Maar in abnormale inflatietijden slaat het voordeel van vastigheid om in een nadeel. De zekerheid van loonstijging verandert in de zekerheid van koopkrachtdaling. Werkgevers, de tegenpartij bij die cao-onderhandelingen, lachen in hun vuistje.
Is daar iets tegen te doen? Jawel, met macht. Georganiseerd in vakbonden kan de factor arbeid het onderhandelingsspel met werkgevers harder spelen, met stakingen als ultiem machtsmiddel. Daarom is het conflict bij de Spoorwegen zo interessant. Spoorwegen zijn een sector waarin nog een hoge organisatiegraad bestaat, veel spoormensen zijn lid van een bond. Als het daar niet lukt de werkgever te dwingen tot een stevige loonsverhoging lukt het nergens.
Dikke kans (groter dan vier op vijf) dat u geen lid bent van een vakbond. Het lidmaatschap is al decennia steeds minder vanzelfsprekend geworden. Misschien is het tijd daar nog eens over na te denken. Vakbonden zijn de enige partij die werkgevers weerwerk kunnen bieden in de inflatiestrijd.
Frank Kalshoven is oprichter van De Argumentenfabriek. Reageren? Email:
